Chuyến thăm không hiểu lẫn nhau

Sự căng thẳng giữa Bắc Kinh và Washington không được cởi bỏ, các bên không đạt được bất kỳ thỏa hiệp nào về một vấn đề đang làm ảm đạm quan hệ của họ. Đó là tổng kết khái quát về chuyến công du của Ngoại trưởng Hoa Kỳ Hillary Clinton đến Trung Quốc.

Trung Quốc và Hoa Kỳ là những đối tác, và sự phụ thuộc của họ vào nhau sẽ chỉ gia tăng. Đây có lẽ là điều duy nhất mà các bên đồng thuận. Thế nhưng ông Dương Khiết Trì mời bà Hillary Clinton đến Bắc Kinh hẳn không phải chỉ để đưa ra nhận xét như vậy. Trung Quốc muốn nghe lời đáp cho câu hỏi chính – Hoa Kỳ đã sẵn sàng hay chăng để xây dựng một loại hình mới của quan hệ song phương.

Khái niệm này đang được Bắc Kinh tích cực đưa vào sử dụng, sau khi Washington tuyên bố trở lại khu vực châu Á-Thái Bình Dương và mở rộng hiện diện quân sự của Hoa Kỳ tại đó. Trung Quốc nhìn thấy trong chiến lược mới này mối đe dọa cho lợi ích của mình và bắt đầu trò chơi phản công. Trong khái niệm "mối quan hệ kiểu mới” của Bắc Kinh chứa đựng những ý tưởng nhất định, - chuyên viên Aleksandr Larin từ Viện Viễn Đông (Viện Hàn lâm khoa học LB Nga) nhận xét.

“Người Trung Quốc muốn Hoa Kỳ cần phải tính đến sức mạnh ngày càng tăng của Trung Quốc để không đối đầu với nước này, mà đi tới những nhượng bộ nào đó. Tức là có ý rằng Hoa Kỳ cần phải chấp nhận sự phát triển thế lực và ảnh hưởng của Trung Quốc ở Đông Á nói riêng cũng như khu vực châu Á-Thái Bình Dương nói chung. Trung Quốc xem vùng địa bàn này như là khu vực quyền lợi quan trọng sống còn và cố gắng củng cố vị thế của mình tại đây”.

Thế nhưng Hoa Kỳ không làm như vậy. Những cuộc thương lượng của bà Hillary Clinton với các nhà lãnh đạo Trung Quốc thể hiện rõ điều đó. Mỗi bên vẫn theo cách của mình. Mà như thế có nghĩa là đối đầu sẽ chỉ tăng thêm. Cụ thể, do thực tế Hoa Kỳ công khai ủng hộ lập trường của Nhật Bản, Philippines và Việt Nam trong cuộc tranh chấp cùng Trung Quốc về các đảo và vùng biển Hoa Đông và Hoa Nam (Biển Đông). Xét theo mọi điều, Ngoại trưởng Hillary Clinton đã không giảm nhẹ lập trường của người Mỹ trong nội dung này. Nếu không, thì Thủ tướng Ôn Gia Bảo đã chẳng đưa ra tuyên bố rằng Hoa Kỳ cần đóng vai trò xây dựng trong khu vực châu Á-Thái Bình Dương và thực sự tôn trọng chủ quyền cùng toàn vẹn lãnh thổ của Trung Quốc. Trung Quốc cho rằng các lãnh thổ tranh chấp là thuộc sở hữu của mình và đánh giá tham vọng của các nước láng giềng như là xâm phạm chủ quyền của CHND Trung Hoa.

Tại cuộc hội đàm, cả Chủ tịch Hồ Cẩm Đào cũng như Phó Thủ tướng Lý Khắc Cường đều không nhìn thấy phản ứng nào của Ngoại trưởng Hoa Kỳ với đòi hỏi chấm dứt phân biệt đối xử. Mà cụ thể đó là giảm nhẹ hạn chế xuất khẩu vào Trung Quốc những sản phẩm công nghệ cao và tạo lập điều kiện cạnh tranh bình đẳng cho các doanh nghiệp Trung Quốc đầu tư vốn vào nền kinh tế Mỹ. Thiếu vắng tiến bộ trong lĩnh vực này chỉ làm tăng sự thất vọng của phía Trung Quốc sau các cuộc đàm phán.

Về chi tiết hủy bỏ cuộc gặp của Phó Chủ tịch Tập Cận Bình với Ngoại trưởng Hillary Clinton, chuyên viên Aleksandr Larin cho rằng gắn trực tiếp với tình thế không kết quả sau các cuộc đàm phán ở Bắc Kinh. “Việc ông Tập Cận Bình không có nguyện vọng gặp bà Hillary Clinton cần xem như là cử chỉ tượng trưng với hàm ý chính trị. Điều này phô trương thái độ bất mãn của Bắc Kinh đối với chính sách hiện hành của Washington. Đây là cử chỉ hoàn toàn rõ ràng, và hẳn là Hoa Kỳ cũng đánh giá như vậy”.

Hàng loạt chuyên viên ghi nhận thêm một nguyên nhân khác trong việc hủy cuộc gặp của ông Tập Cận Bình và bà Hillary Clinton. Như người ta đồn đoán, ông Tập sắp tới sẽ giữ cương vị Chủ tịch CHND Trung Hoa. Còn Ngoại trưởng đương nhiệm của Hoa Kỳ thì lại bị nhiều người mệnh danh là "con vịt què". Giới quan sát viên thậm chí còn tiên đoán về vụ từ chức sắp xảy đến của bà Clinton, vì những thất bại rõ ràng của nền ngoại giao Hoa Kỳ. Dù sao chăng nữa, người ta thấy rằng trong cuộc họp báo chung với Ngoại trưởng Hoa Kỳ Hillary Clinton, Bộ trưởng Ngoại giao Trung Quốc Dương Khiết Trì đã cố gắng xoa dịu tình hình. Ông Dương bày tỏ hy vọng rằng "công luận sẽ kiềm chế khỏi sự đầu cơ không cần thiết" về cuộc gặp bất thành đó.

Theo "Tiếng nói nước Nga"